De Elzas is een regio die je direct betovert met haar kleurrijke vakwerkhuizen, sfeervolle straatjes en uitgestrekte wijngaarden. Of je nu door schilderachtige dorpen wandelt of een van de historische steden bezoekt, overal proef je de rijke geschiedenis en unieke cultuur van deze streek. In dit artikel vind je een overzicht van de mooiste dorpen (en steden) in de Elzas die ik bezoek tijdens mijn verblijf in dit deel van Frankrijk. Dorpen en steden die je kennis laten maken met de rijke cultuur en het sprookjesachtige decor van deze unieke regio.
Eerst… waarom zijn er in deze regio zo veel vakwerkhuizen?
Vakwerkhuizen associeren we al snel met Duitsland maar ze komen ook veel voor in de Elzas, net als in andere delen van Frankrijk, zoals Normandië en de Dordogne. De reden dat ze zo prominent aanwezig zijn in de Elzas heeft alles te maken met de geschiedenis van de regio.
De Elzas lag eeuwenlang op het snijvlak van Franse en Duitse invloeden. Tot de 17e eeuw hoorde het gebied grotendeels bij het Heilige Roomse Rijk (wat je als Duits kunt beschouwen), totdat Lodewijk XIV het annexeerde voor Frankrijk. Later wisselde de Elzas nog een paar keer van eigenaar tussen Duitsland en Frankrijk, bijvoorbeeld na de Frans-Duitse Oorlog (1871) en na de Eerste en Tweede Wereldoorlog.
De bouwstijl van vakwerkhuizen was in deze regio heel gebruikelijk, mede omdat er veel hout beschikbaar was uit de Vogezen en de Rijnvallei. De combinatie van een houten skelet opgevuld met leem of baksteen was bovendien relatief goedkoop en flexibel, wat handig was bij aardbevingen, die hier soms voorkwamen.
Colmar, het hart van de Elzas
Colmar is zonder twijfel een van de bekendste steden in de Elzas. De stad was in de 19e eeuw bekend door de bloeiende textielindustrie. In de eeuw daarna was de stad jaren van Frankrijk, dan weer van Duitsland en vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog ligt Colmar dan toch echt in Frankrijk. Vreemd is het dus niet dat Colmar er meer Duits dan Frans uitziet. Vakwerkhuizen domineren het stadsbeeld in Colmar en er zijn diverse stubes te vinden waar je je binnen echt in Duitsland waant. Trekpleisters in Colmar zijn onder meer Maison Pfister, Maison Adolph, Koïfhus, Maison des Arcades en Maison où séjourna Voltaire, waar Voltaire in 1753 een aantal maanden woonde om er te werken aan zijn “Annals of the Empire”.
La Petite Venise is een buurt die je in Colmar absoluut niet mag missen. Loop je hier rond, dan zie je meteen waar de naam vandaan komt. Het heeft inderdaad wel wat weg van Venetië. De middeleeuwse vakwerkhuizen hebben verschillende kleuren en zijn behangen met volle bloembakken. Het is in dit gedeelte behoorlijk toeristisch maar dat maakt niet uit. Bij een bezoek aan Colmar hoort het drukke La Petite Venise er gewoon bij.
Riquewihr, sprookje in het wijnlandschap
Riquewihr is een dorp met een plekje op de Les Plus Beaux Villages de France lijst. Riquewihr is misschien wel het meest bekende wijndorp in de Elzas, gezien de vele toeristen die het dorp bezoeken. Riquewihr staat vol met prachtige vakwerkhuizen, waarvan er velen in mooie kleuren geschilderd zijn. Een groot deel van de stadsmuur bestaat nog, evenals de stadspoort. De hoofdstraat is erg druk, maar zodra je een zijstraat inslaat lijkt de mensenmenigte verdwenen. Een tip dus als je dit mooie plaatsje bezoekt: trek een sprintje door de hoofdstraat en verken vervolgens de straatjes die er omheen liggen.
Eguisheim, dorp gebouwd in cirkels
Een ander Les Plus Beaux Villages de France dorp is Eguisheim. Dit dorp is qua ligging misschien wel het meest bijzondere. Ringvormige straten zijn aangelegd rondom een centraal gelegen burcht. Zo kun je in Eguisheim letterlijk rondjes door het centrum lopen. Leuk is om bijvoorbeeld eerst de buitenste ring te pakken en wanneer je die rondgelopen hebt schuif je een ring naar binnen op. Vooraf denk ik dat het in Eguisheim niet zo druk zal zijn als in Riquewihr maar het tegendeel blijkt waar, ook in dit dorp is het erg druk. Toch is het zeker de moeite waard om te stoppen op je route door Grand Est en hier wat tijd door te brengen. Ga lunchen op één van de leuke terrassen of doe een wijnproeverij. Een betere manier om de Elzas te “proeven” is er eigenlijk niet!
Ribeauvillé, dorp vol historie en mystiek
Ook Ribeauville heeft een Les Plus Beaux Villages de France vermelding op zijn naam staan. Het is de plaats waar ik het minste van verwacht maar waar ik misschien wel het meest van onder de indruk ben. Ribeauville heeft een prachtig oud centrum met vakwerkhuizen, smalle straatjes en duistere steegjes. Op iedere hoek van elke straat lijkt weer een verrassing te wachten. De tijd gaat in Ribeauville terug naar de 8e eeuw, toen het in bezit was van de bisschoppen van Bazel. De naam is in de loop van de eeuwen diverse malen veranderd. Van “Rathaldovilare” vlak na het ontstaan van de plaats tot “Rappotsweiller” in de 19e eeuw. Wij overnachten een paar nachten middenin Ribeauville, in een historisch pand. En dat is echt leuk wakker worden. Het leeft meteen en je blijft je ogen uitkijken in zo’n oud, middeleeuws centrum. Zó veel details om te bekijken!
Hou er rekening mee dat parkeren bij een accommodatie middenin het centrum lastig kan zijn. Als er al plek is moet je gebruik maken van een parkeerkaart (vaak voor twee uur). Is er geen plek dan kun je op een van de openbare parkeerplekken aan de rand van Ribeauville parkeren.
Kaysersberg, kleurrijke vakwerkhuizen en burchten
Kaysersberg wordt minder vaak bezocht wordt dan alle andere wijndorpen in de Elzas. Het is de hoofdplaats van de gemeente Kaysersberg-Vignoble, waar naast Kaysersberg de voormalig zelfstandige gemeenten Kientzheim en Sigolsheim toe behoren. Kaysersberg was vroeger een rijksstad binnen het Heilige Roomse Rijk. Door de strategische ligging langs één van de bergpassen in de Vogezen is Kaysersberg voor lange tijd van grote waarde geweest. Keizer Frederik II bouwde aan het begin van de 13e eeuw de burcht die nu nog steeds de naam Château du Schlossberg draagt. De overblijfselen van deze burcht vind je op de flanken van de berg. Het is een kleine klim naar de burcht en het uitzicht onderweg naar boven loont op verschillende plekken. Mooi uitzicht over de wijnranken op de berghelling én mooi uitzicht over Kaysersberg zelf waar de klokkentoren van Église de l′Invention de la Sainte-Croix bovenuit steekt.
Het oude centrum lijkt één groot middeleeuws museum. Prachtige vakwerkhuizen in alle kleuren, geplaveide straatjes en een eeuwenoude versterkte brug vanwaar je mooi 360 graden om je heen kunt kijken. Dat inwoners van de Elzas hun huizen graag kleurrijk aankleden is ook hier weer goed te zien. Het is mij een raadsel waarom Kaysersberg geen label heeft ontvangen van Les Plus Beaux Villages de France. Wellicht is de plaats te groot?
Hunawihr, verborgen parel tussen de wijngaarden
Hunawihr is een oase van rust, gelegen tussen Ribeauvillé en Riquewihr. Dit kleine, charmante wijndorp is minder bekend bij toeristen dan de andere dorpen. De opvallende kerk, die op een heuvel boven de wijngaarden uittorent, domineert het dorpsbeeld en geeft Hunawihr een sprookjesachtige uitstraling. Een bezoek aan dit dorp biedt de perfecte gelegenheid om even te ontsnappen aan de drukte van de grotere en bekendere plaatsen in de Elzas. Hunawihr staat eveneens op de lijst van Les Plus Beaux Villages de France, net als een aantal van de hierboven genoemde dorpen.
Hoe kom je in de Elzas?
De afstand van Utrecht naar de Elzas is ongeveer 600 kilometer; binnen een paar uurtjes ben je er. Vind je het toch te ver rijden, bijvoorbeeld omdat je maar een paar nachten die kant op wilt? Dan kun je makkelijk vliegen op Strasbourg en daar een auto huren. Met gemak rij je binnen een paar dagen langs alle hierboven genoemde mooie dorpen in de Elzas. Vlieg je liever niet? Dan is het ook een optie om met de trein naar Strasbourg af te reizen. Hou er wel rekening mee dat de reis per trein net zo veel tijd in beslag neemt als met de auto.
