Gamlebyen Fredrikstad, perfect bewaarde vestingstad in Noorwegen
Mijn korte reis naar het Zweedse Värmland begin ik in Oslo. Met de auto rij ik via de zuidkust van Noorwegen zo de grens met Zweden over. Onderweg neem ik een kijkje in Tregaardens Julehus in Drøbak én in het historische Gamlebyen Fredrikstad.
- Geschiedenis van Fredrikstad
- Best bewaarde vestingstad van Scandinavië
- Grote branden in Fredrikstad
- Wat is er te zien in Gamlebyen Fredrikstad?
- Gamlebyen Kulturhus
- Infanterikaserna / Infanterie barakken
- Mellomporten / Middle Gate
- stre Fredrikstad kirke
- Torvet / Town Square Fredrikstad
- Nog meer Gamlebyen Fredrikstad bezienswaardigheden
- Lunchen bij Mormors Café in Gamlebyen Fredrikstad
Geschiedenis van Fredrikstad
Fredrikstad ligt ten zuiden van Oslo, op zo’n 30 kilometer afstand van de grens met Zweden. De gemeente is met ongeveer 81.000 inwoners de op zes na grootste gemeente van Noorwegen. Fredrikstad beschikt over een oud stadsgedeelte, Gamlebyen Fredrikstad. Eigenlijk ontzettend toeristisch maar zeker leuk om even mee te pakken op weg naar Zweden.
Best bewaarde vestingstad van Scandinavië
In 1567 werd Fredrikstad gesticht door Koning Frederik II als veiligere plek voor de bevolking van Sarpsborg, dat door de Zweden in brand was gestoken. Het was een initiatief van de bevolking zelf. De mensen dachten dicht langs het water beter de stad te kunnen verdedigen tegen de Zweden.
In het midden van de 17e eeuw werden de vestingwerken gebouwd, waaronder de forten Kongsten, Isegrande en de op eilanden gelegen Huth en Akerøya. Ook een stadsmuur en stervormige grachten waren onderdeel van de vestingwerken. Dit alles bleek niet genoeg bescherming te bieden toen aan het begin van de 19e eeuw Fredrikstad toch werd ingenomen door de Zweden. De Noren gaven zich snel over en de Fredrikstad is zonder vernieling ingenomen. Eén van de belangrijkste redenen waarom Fredrikstad nu naam heeft als best bewaard gebleven vestingstad van Scandinavië.
Grote branden in Fredrikstad
De huizen en gebouwen zijn niet allemaal zo oud als de stad zelf. Sinds de stichtingsdatum is Fredrikstad meerdere malen compleet in de as gelegd. De laatste brand woedde in 1764 en hierbij werden nagenoeg alle privé huizen, boothuizen en pakhuizen in de as gelegd. Alleen een klein gedeelte rondom de kerk bleef gespaard. Dit is dan ook het gedeelte van Fredrikstad waar de oudste gebouwen te vinden zijn, waaronder 4 particuliere stadsboerderijen.
Wat is er te zien in Gamlebyen Fredrikstad?
De oude stad van Fredrikstad, Gamlebyen Fredrikstad, is niet groot en je loopt er dan ook vrij snel doorheen. Wat opvalt zijn de brede geplaveide straten, iets wat je helemaal niet zou verwachten in een stadje van zo’n 450 jaar oud. De grote pak- en boothuizen zijn voor het grootste deel van steen, de privé huizen vaak van hout en in verschillende kleurtjes. Planten en bloemen sieren de muren wat zorgt voor pittoreske plaatjes. Een aantal bezienswaardigheden in Fredrikstad springen er uit:
Gamlebyen Kulturhus
In en om het Gamlebyen Kulturhus worden concerten, optredens en evenementen verzorgd. Binnenin het gebouw vind je een zaal met podium en een cafe met bar. In de zomer kun je iets drinken en wat lekkers eten (kleine kaart) in de kleurrijke tuin, wat bijna zorgt voor een hippie sfeertje.
Infanterikaserna / Infanterie barakken
De infanterie barakken (Infanterikaserna) in Gamlebyen Fredrikstad behoren tot de beste militaire gebouwen als het gaat om architectuur. Het gebouw is gebouwd volgens een bepaalde stijl, gebaseerd op een kalender. Het heeft vier vleugels (want een jaar heeft 4 seizoenen) en twaalf schoorstenen (want een jaar heeft twaalf maanden). Daarnaast heeft het gebouw zeven hoeken (want er zitten 7 dagen in een week) en bevat elk raam 24 ruitjes (want er zitten 24 uren in een dag). Een leuk weetje wanneer je om het gebouw heen loopt!
De barakken zijn aan het einde van de 18e eeuw gebouwd, na de laatste grote brand. Er was genoeg plek voor militairen in tijden van vrede, maar als er een oorlog dreigde sliepen extra militairen altijd bij mensen in huis. Tegenwoordig wordt het gebouw verhuurd voor andere, niet militaire doeleinden.
Mellomporten / Middle Gate
Vanaf het moment dat de stadsmuur werd gebouw was Mellomporten (Middle Gate) van hout. In 1727 werd de poort opnieuw opgebouwd, dit keer van steen. Mellomporten is één van de 3 stadspoorten aan de kant van de rivier.
Østre Fredrikstad kirke
Vanaf de stichting van Fredrikstad was de kerk opgetrokken uit hout. Meerdere malen brandde de kerk helemaal af. Bij de laatste brand in 1764 is de kerk, inmiddels van steen gebouwd, gelukkig gespaard gebleven.
Torvet / Town Square Fredrikstad
Torvet, het plein van Gamlebyen Fredrikstad, ligt centraal in de oude stad. Midden op het plein staat het standbeeld van koning Frederik II. Vanaf deze plek is het goed te zien dat de oude stad is gebouwd in de vorm van een grid. Blokken met bebouwing die van elkaar worden gescheiden door rechte, brede straten.
Nog meer Gamlebyen Fredrikstad bezienswaardigheden
Er is veel meer te zien in Gamlebyen Fredrikstad. Zo kun je het Fredrikstad museum bezoeken en langs de Kommandantgården lopen. Het oudste gebouw van de stad, Provianthus (eind 17e eeuw), is ook een bezoekje waard. De Vollportravelinet (Rampart Gate Bridge) kun je niet missen wanneer je de oude stad binnen loopt. Ben je op het centrale plein middenin de stad dan kun je ook het Gamle Rådhus bekijken.
Lunchen bij Mormors Café in Gamlebyen Fredrikstad
Lunchen kun je op een aantal plekken in het oude Fredrikstad. Ik lunchte bij Mormors Café, op de hoek van Voldportgaten en Raadhusgaten. Buiten heeft Mormors Café een aantal tafeltjes staan, lekker in het zonnetje. Grote kans natuurlijk dat die bezet zijn als je wilt lunchen, maar binnen is het ook erg gezellig. Mormors Café staat bekend om de lekkere taartjes maar ook de salades zijn erg goed. Een aanrader!
