Als ik in het Spaanse Cadaqués ben besluit ik een kijkje te nemen in Portlligat, de schilderachtige baai waar Salvador Dalí jarenlang woonde. Portlligat was voor Dalí zó bijzonder dat hij besloot hier zijn eigen wereld te creëren. Ik ben benieuwd of ik, eenmaal daar, meteen zie en voel wat de aantrekkingskracht van deze plek voor Dalí was. Wat is er zo speciaal aan Portlligat, waardoor het zo’n krachtige bron van inspiratie voor hem was?
Ermita de Sant Baldiri
Ik parkeer de auto gratis op de grote parkeerplaats langs Av. de Sant Baldiri, vanwaar het een paar minuutjes lopen is naar Portlligat. Meteen op de hoek staat de Ermita de Sant Baldiri: een eenvoudig, witgekalkte kapelletje dat werd gebouwd in 1702. Oorspronkelijk werd de kapel gewijd aan de heiligen Abdó en Senén, maar later werd deze opgedragen aan Sant Baldiri. De moeite waard om hier even naar binnen te lopen en een kijkje te nemen in het sobere interieur.
Hoofden van Dalí en Gala
Als ik verder loop op de weg richting Portlligat, zie ik rechts van mij twee opvallende sculpturen oprijzen uit het verder overwegend groene landschap. De stalen hoofden symboliseren Dalí en zijn vrouw Gala, een onmiskenbare verwijzing naar de surrealistische visie van de kunstenaar.
Portlligat: dit was de wereld van Dalí
Na een paar minuutjes sta ik met mijn voeten in het kraakheldere water van de baai van Portlligat. Voor me zie ik een idyllisch haventje, omringd door de rotsachtige kustlijn. Kleurrijke bootjes dobberen rustig heen en weer. De huisjes rondom het kleine pleintje zijn bedekt met weelderige bougainville’s. Ik kan me goed voorstellen waarom Dalí zich hier thuis voelde. De sereniteit van de baai, het ongerepte landschap en de isolatie lijken me dé perfecte ingrediënten voor rust en creativiteit.
Van vervallen vissershuisje tot surrealistisch, labyrintisch huis
Aangetrokken door het licht en het unieke landschap kocht Dalí in 1930 op deze plek een klein, vervallen vissershutje. Het duurde niet lang voordat Dalí het huis uitbreidde; in de vorm van ruimtes die hij zelf cellen noemde. Het resultaat was een labyrintisch huis met smalle gangen, onverwachte hoekjes en diverse niveauverschillen.
Dalí omschreef zijn huis als een biologische structuur, waarbij elke uitbreiding een nieuwe fase in zijn leven weerspiegelde. Het interieur weerspiegelt zijn persoonlijke stijl: antiek, fluweel, tapijten, gedroogde bloemen en objecten die zijn leven en werk weerspiegelen. De ramen, elk met een eigen vorm en afmeting, bieden altijd uitzicht op de baai van Portlligat: ook een vast motief in zijn schilderijen.
Tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) verhuisden Dalí en Gala tijdelijk naar de Verenigde Staten. In 1948 keerden zij terug naar Portlligat en begonnen met de volgende fase van uitbreidingen. Ze voegden extra vissershutten toe aan het huis en creëerden nieuwe werk- en leefruimtes, waaronder een groter atelier. Gala nam de inrichting op zich en kocht meubels van antiekhandelaren in Olot en La Bisbal.
In de jaren ’50 en ’60 bleef het huis groeien, met de bouw van een bibliotheek, een tweede atelier, een zomer-eetkamer en uiteindelijk een zwembad. De buitenruimtes kregen steeds meer aandacht en werden ontworpen als surrealistische decors. De binnenplaats werd afgeschermd met muren om een besloten, bijna sacrale sfeer te creëren.
Via Làctia, het Melkwegpad langs het water
Een bijzonder detail is het Melkwegpad (Via Làctia), dat Dalí in 1958 ontwierp: een wit kalkstenen pad langs de zee, gemarkeerd door een granaatappelboom. Ook bouwde hij een toren waarin hij experimenteerde met geluid; kleireceptacles produceerden fluitende tonen wanneer de harde tramontana-wind waaide.
Vanaf de jaren ’70 werd het huis een sociaal centrum waar Dalí zijn gasten ontving en artistieke performances uitvoerde. Na Gala’s dood in 1982 verliet hij Portlligat en trok zich terug in het kasteel van Púbol.
Bezoek het Casa Museu Salvador Dalí in Portlligat
Vandaag de dag komen Dalí-fans (of bewonderaars, misschien zelfs aanbidders) van over de hele wereld naar deze bijzondere plek om meer te ontdekken over het leven en het werk van de iconische kunstenaar. Het huis is nu een museum, opgedeeld in drie zones: de privévertrekken, het atelier met zijn kunstobjecten en de buitenruimtes waar Dalí zijn extravagante bijeenkomsten hield. In 2009 werd een extra ruimte in de olijfgaard opengesteld voor het publiek, waar Dalí zijn sculpturen en performances creëerde. Tickets voor Casa Museu Salvador Dalí zijn gemakkelijk vooraf online te bestellen.
