Bezoek Chouara Tannery in Fez, Marokko‘s bekendste leerlooierij
Chouara Tannery is een van de drie leerlooierijen in de medina van Fez. De Chouara leerlooierij is wereldberoemd doordat de traditionele methode van leerbewerking hier al eeuwenlang hetzelfde is. Als je Fez gaat bezoeken tijdens je reis door Marokko, sla de leerlooierij van Chouara dan zeker niet over.
Waar ligt de Chouara leerlooierij?
Chouara ligt centraal in het historische stadsgedeelte van Fez (Fes el Bali, de ommuurde medina), ingeklemd tussen gebouwen. Hoe snel je ook verdwaalt in de medina van Fez, de leerlooierij ga je vast vinden. Op Google Maps wordt Chouara goed aangegeven en hoe dichterbij je komt, hoe groter de stank wordt. Eenmaal ter plaatse zijn er genoeg medewerkers van (lederwaren)winkels die je naar binnen vragen en waar je vanaf het dakterras een blik kunt werpen op de leerlooierij.
Een van de oudste leerlooierijen ter wereld
Chouara Tannery is niet alleen de meest bekende leerlooierij, er wordt ook aangenomen dat het de oudste is. Chouara werd in gebruik genomen in de 11e eeuw, in de periode dat Fez werd gebouwd door de Idrisid-dynastie. Dit maakt het een van de oudste nog functionerende leerlooierijen ter wereld. In die periode waren er tientallen looierijen in Fez; nu zijn er nog drie over. Sidi Moussa Tannery ligt iets meer naar het westen en Ain Azliten Tannery iets meer ten noorden van Chouara. Deze twee looierijen zijn een stuk kleiner dan de Chouara looierij en worden veel minder vaak bezocht.
Het proces van leerlooien
Chouara Tannery ligt vlakbij het kanaal Oued Bou Khrareb en dat is niet voor niets. Voor het proces van leerlooien is namelijk veel water nodig. Voor het bewerken van leer worden verschillende processen doorlopen. Eerst worden de huiden (van koeien, ezels, schapen, geiten, kamelen en paarden) geweekt in kalkwater waaraan duivenmest en urine is toegevoegd. De duivenmest en de urine bevatten natuurlijke ammoniak waar de huiden zacht van worden. Ook vet en haar kan hierdoor makkelijk worden verwijderd. Als de huiden zacht genoeg zijn krijgen ze een kleurtje door ze onder te dompelen in grote stenen vaten met daarin natuurlijke kleurstoffen. Onder meer henna (rood), saffraan (geel), cederhout (bruin) en indigo (blauw) worden gebruikt voor de kleuring van het leer. Daarna worden de huiden langs de muren van de looierij opgehangen om te drogen. Na het drogen worden ze vaak nog ingesmeerd met olie zodat het leer gaat glimmen.
De leerlooierij van Chouara bezoeken
Het grootste deel van de gebouwen waardoor Chouara wordt omringd heeft dakterrassen vanwaar je een mooie kijk hebt op de werkzaamheden in de leerlooierij. In principe komt er geen bezoek in de tannery zelf, maar ik heb geluk. Met een gids kan ik mee de leerlooierij in om de leerlooiers van dichtbij te fotograferen. Ik krijg wat takjes munt voor we naar binnen gaan maar ik denk meteen “het zal wel meevallen”. Nou, dat doet het dus niet: de stank is echt vreselijk. Na een paar keer kokhalzen steek ik de munttakjes ongeveer in m’n neus en probeer ik verder door mijn mond adem te halen. Het zet me wel meteen aan het denken, over de omstandigheden waarin deze mensen werken en wat dat moet doen met lijf. Dit kan toch niet gezond zijn?
Wat is beter, van bovenaf fotograferen of op de werkvloer?
Super enthousiast ben ik wanneer ik tussen de verfbaden door mag lopen en naar hartelust kan fotograferen. De leerlooiers vinden het allemaal prima, zolang je ze niet in de weg loopt. Maar voor je gevoel doe je dat toch al snel. De paden zijn smal en je komt geregeld een leerlooier tegen, behangen met natte huiden. Ik kan je vertellen, dat is spannend als je op een randje van 50 cm breed tussen de baden door loopt! Ik denk dat ik een volgende keer misschien liever alleen van bovenaf fotografeer, als ik zou moeten kiezen. Zeker wanneer je een zoomlens gebruikt kun je van bovenaf prachtige beelden schieten. Bovendien heb je van bovenaf alle baden in één oogopslag en dat is fascinerend om te zien.
