Deelerwoud: mooiste plek op de Veluwe?

Bij de Veluwe denken mensen vaak meteen aan Nationaal Park de Hoge Veluwe of aan Nationaal Park Veluwezoom. Het hier tussenin gelegen Deelerwoud is veel minder bekend. Toch is het Deelerwoud misschien wel de beste plek om naartoe te gaan wanneer je je wilt begeven in ongerepte, Nederlandse natuur. Een glooiend landschap, heide zo ver je kunt kijken en ook nog eens veel kans om wilde dieren tegen te komen. Wat mij betreft The place to be op de Veluwe.

English? Read everything about the Netherlands on this website: www.lovethenetherlands.com

Waar ligt het Deelerwoud precies?

Het Deelerwoud ligt op de Veluwe, in de provincie Gelderland. Het grootste deel van het Deelerwoud ligt in de gemeente Ede, een klein gedeelte in de gemeente Apeldoorn. Het Deelerwoud ligt tussen de Hoge Veluwe en de Veluwezoom in. Door ecoducten kunnen wilde dieren zich vrij bewegen tussen de verschillende natuurgebieden.

Geschiedenis van het Deelerwoud

Ooit was het gebied dat wij nu kennen als het Deelerwoud een groot stuifzandgebied. In 1841 werd het 2380 hectare grote stuk grond gekocht door baron Van Heeckeren-Van Enghuizen. Hij plantte op afgebakende plekken dennenbomen (grove den) en eikenbomen (zomereik). In de jaren die volgden groeiden er prachtige bossen, maar deze waren door hoge hekken langs het perceel helaas niet meer toegankelijk voor publiek.

Het gebied wisselde in de jaren erna een paar keer van eigenaar, wat (niet altijd goede) consequenties had voor het inmiddels bosrijke gebied. Zo deed een van de opvolgende eigenaren niet veel aan natuurbeheer, wat resulteerde in zwaar verwaarloosde bossen. Pas vanaf 1935 werd het gebied weer goed beheerd. In de Tweede Wereldoorlog pleegden de Duitsers veel kaalslag in de bossen van het Deelerwoud waardoor de bossen niet dicht en sterk genoeg om zware stormen te doorstaan in de jaren die volgden. Herplanting in de jaren ’70 heeft uiteindelijk weer gezorgd voor een gezond bos.

Lees ook: Wandeling naar de Kootwijkerzand uitkijktoren

Behoud het Deelerwoud

Eind jaren ’60 wilde de toenmalige eigenaar de grond opdelen in verschillende percelen om vervolgens te verkopen. Vereniging Natuurmonumenten wilde dit voorkomen en kreeg steun van het rijk. Echter niet genoeg om de benodigde 8 miljoen euro op te hoesten. Er werd een actie opgezet: Behoud het Deelerwoud, waarmee genoeg geld ingezameld werd voor de aankoop van een groot deel van de grond.

Vanaf dat moment is het gebied opgedeeld in drie kleinere gebieden. In het noorden ligt het in particulier bezit zijnde Landgoed Deelerwoud (675 hectare). Het Deelerwoud (1230 hectare) zoals wij het kennen is het zuidoostelijke deel en is in bezit van Vereniging Natuurmonumenten. Dan ligt er in het westen nog een perceel van 475 hectare (Hoog Deelen) dat eveneens in particulier bezit is.

Waarom het Deelerwoud anders is

In het Deelerwoud hangt een heel andere sfeer dan op de Veluwezoom of op de Hoge Veluwe. Het is er heel rustig, alsof veel mensen niet van het bestaan afweten. Er is veel minder afschot dan op andere plekken op de Veluwe, waardoor de kans op het zien van wild een stuk groter is. Het landschap is prachtig! Het wordt door de verschillende, telkens weer in het oog springende bijzondere stukken natuur ook wel een coulisselandschap genoemd. Daarnaast is het licht er heel mooi, ook in het najaar en in de winter. De heide kleurt dan geel en met een laagstaande zon zorgt dat voor een prachtig goudgele gloed. Golden hour dus! Een feestje om foto’s te maken.

Afschot in Deelerwoud

In de wandelgangen hoor je veel dat er geen afschot meer is in het Deelerwoud en dat je daarom zoveel wild kunt zien. Helaas is dat niet helemaal waar. Wél waar is dat Natuurmonumenten in 2001 besloot te stoppen met het afschot in het Deelerwoud. Jarenlang ging dit goed en de populaties edelherten, damherten en wilde zwijnen leken goed op peil te blijven. Rond 2015 leek daar toch verandering in te komen. Het aantal aanrijdingen nam toe en ook landerijen grenzend aan het Deelerwoud kregen steeds meer overlast van wild. Natuurmonumenten besloot aan de randen van het Deelerwoud toch weer te beginnen met het afschieten van wild (vooral damherten).

Ruzie met de buren?

Voor Nationaal Park de Hoge Veluwe is de toename van herten in het Deelerwoud een groot probleem. De dieren komen namelijk via ecoducten het nationale park in waardoor het aantal dieren daar flink toeneemt. De Hoge Veluwe doet aan strak natuurbeheer en streeft elk voorjaar naar een stand (na afschot en vóór geboorte) van circa 220 moeflons, 50 wilde zwijnen en 180 edelherten. De Hoge Veluwe zegt nu veel meer wild te moeten afschieten waardoor er grote druk komt te liggen op faunabeheer.

Daarnaast is de Hoge Veluwe bang dat de wolf binnenkort het park binnen zal komen, iets waar ze totaal niet op zitten te wachten. De toestroom van herten én de angst voor de wolf maakten dat het park in 2019 besloot de grofwildpassages af te sluiten met hekken. Benieuwd hoe dit verder gaat? Hou de nieuwspagina van het park in de gaten :-)

Grofwildpassage tussen Deelerwoud en Veluwezoom

Nationaal Park Veluwezoom lijkt minder moeite te hebben met de vele herten uit het Deelerwoud. Via het ecoduct Terlet over de A50 zijn de Veluewezoom en het Deelerwoud met elkaar verbonden waardoor herten, wilde zwijnen, vossen en Schotse hooglanders vrij heen en weer kunnen lopen. Dit geldt natuurlijk ook voor de kleinere diersoorten zoals reptielen, knaagdieren en boommarters.

Wandelen in Deelerwoud

Er zijn 3 verschillende wandelroutes in het Deelerwoud; groen, blauw en rood. De groene wandelroute en de blauwe wandelroute lijken het populairst te zijn, ze leiden je door het bos én over de glooiende heide. Zelf heb ik de rode route in Deelerwoud niet gelopen, vandaar dat ik in dit artikel alleen de blauwe route en de groene route in Deelerwoud beschrijf.

Groene wandelroute Deelerwoud (9 km)

De groene wandelroute in het Deelerwoud is bij mij toch echt favoriet. Na het parkeren van de auto start je de wandeling meteen op de Grote Heide. Vroeger werd de heide in het Deelerwoud open gehouden door schapen, nu is die taak weggelegd voor de Schotse hooglander. Met een beetje geluk kom je ze al snel tegen. De route leid je langs de Grote Heide en vervolgens langs bossen naar de Kleine Heide. De Kleine Heide is misschien nog wel veel glooiender en uitgestrekter dan de Grote Heide. Zie je Schotse hooglanders staan (of liggen) midden op de heide dan lijken ze helemaal opgenomen te worden in het landschap.

Bij het volgen van de groene Deelerwoud route loop je vervolgens helemaal om de Kleine Heide heen, om daarna langs de bosrand weer terug te lopen richting de Grote Heide. Vooral bij deze bosrand is het zaak om stil te zijn en goed rond te kijken. Dit is een rustgebied voor wilde dieren en veel mensen spotten hier dan ook herten. Niet alleen aan het begin van de avond maar ook overdag. Ik kom tijdens mijn wandelingen nauwelijks mensen tegen, iets wat ik niet had verwacht middenin de voorjaarsvakantie met temperaturen rond de 20 graden!

Het laatste stuk van de groen wandelroute in het Deelerwoud brengt je dwars over de Grote Heide. Je kunt hier echter ook een ander pad nemen, een pad dat als “stippellijn” staat aangegeven op de plattegrond op de website van Natuurmonumenten. Een groot gedeelte van dit pad ligt tussen en onder eeuwenoude dikke bomen, waardoor het bijna spooky aanvoelt. De moeite waard om hiervoor van de standaard route af te wijken, zeker aan het einde van de dag als de zon bijna onder is.

Parkeren Deelerwoud groene route

Waar je kunt parkeren in Deelen wordt goed aangegeven, zowel langs de kant van de weg als op Google Maps. Mocht je toch wat meer aanwijzingen nodig hebben dan kun je museum Vliegveld Deelen langs de N804 aanhouden. Aan de overkant van de weg (in de bocht) zie je dan vanzelf een bordje waarop de parkeerplaats wordt aangegeven.

Blauwe wandelroute Deelerwoud (8 km)

Het startpunt van de blauwe wandelroute in het Deelerwoud vind je aan de andere kant van het natuurgebied. Kom je bij het volgen van de groene route meteen op de heide terecht, bij het volgen van de blauwe route loop je het eerste (en ook het laatste) stuk door het bos. Eigenlijk kun je wel zeggen dat je op deze route de meeste tijd door brengt in het bos. De zandpaden tussen de bomen door zijn prachtig. Kronkelend met hier en daar hoogteverschil, waardoor je niet ziet hoe het pad verder loopt. Tussendoor kom je open plekken tegen. Soms kaal, soms met oude, dode bomen. Ook zijn er open plekken die sprookjesachtig aan doen door de kleine dennenbomen die er staan op een met mos bedekte bodem.

Eenmaal het bos door kom je op de Kleine Heide uit. Je pakt op de blauwe Deelerwoud route al snel een weg dwars over de heide. Een klein gedeelte van deze blauwe route loopt maar over de heide dus, want voor je het weet kom je weer terug in het bos. Lijkt me heerlijk voor een zomerse dag bij warm weer, maar ik geef zelf toch de voorkeur aan de groene route. Je hebt dan de volle 9 kilometer prachtige vergezichten en de kans op het zien van dieren is naar mijn mening groter. Op de terugweg in het bos kom je nog langs Lebret’s Hoeve, een monumentale boerderij uit 1860.

Parkeren Deelerwoud blauwe route

Parkeren voor de blauwe route in het Deelerwoud kan bij restaurant De Woeste Hoeve. Vanaf deze plek kun je de blauwe route volgen die je op de website van Natuurmonumenten vindt. Je kunt ook even doorrijden tot in de bocht, daar is een afslag naar de “officiële” parkeerplaats.

Hond in het Deelerwoud

In het Deelerwoud is je hond ook welkom, mits deze aangelijnd is. Om je hond toch lekker veel vrijheid te geven is het gebruik van een rollijn een aanrader. Let ook goed op met de Schotse hooglanders. Deze dieren staan geregeld op de paden of vlak er langs en houden niet van honden die erg dichtbij komen. Vooral stieren kunnen geïrriteerd reageren op rondrennende honden die te dicht in de buurt komen. Beslis dus vooraf of het misschien handiger is om een stukje af te snijden of hou je hond in de buurt van de hooglanders kort aangelijnd.

Burlen, Deelerwoud tijdens bronst

Tijdens de edelhertenbronst tussen half september en half oktober zijn de wandelroutes in het Deelerwoud van 16.00u in de middag tot 10.00u in de ochtend voor een groot deel niet toegankelijk. Dit wordt goed aangegeven langs de paden en op de parkeerplaatsen. Op verschillende plekken langs de routes worden bankjes geplaatst om te genieten van de zonsondergang. Zonsondergang met op de achtergrond de geluiden van in het Deelerwoud burlende herten; mooier kan het bijna niet!

De foto’s in dit artikel zijn gemaakt met: